Chúng ta đã biết một chút về cách thức
hoạt động

của NetLogo, hãy xây dựng

một mô hình đơn giản của chúng ta. Mô hình
này sẽ bao gồm

một chú kiến di chuyển ngẫu nhiên

và ... chỉ thế thôi.

Vậy, hãy khởi động chương trình NetLogo.

Tôi sẽ sử dụng NetLogo 5.3.1,

bạn có thể dùng bất cứ

phiên bản nào bạn có.

Việc đầu tiên tôi sẽ làm là tạo ra

các nút bấm "Setup" và "Go".

Tôi vào "Interface Builder Menu",

Khi tôi click vào đó, bạn sẽ thấy tất cả

các đối tượng khác nhau mà tôi có thể
đưa vào

giao diện. Bây giờ chúng ta sẽ

thêm vào một nút bấm. Tôi click vào
giao diện,

tôi có thể điền tên của nút bấm này là
"Setup",

và tôi có thể tạo một nút bấm khác,

Tôi tạo nút bấm khác có tên là "Go"

Tôi có thể chọn nó bằng cách nhấn
chuột phải,

chọn "Select", và tôi có thể di chuyển nó,
có thể thay đổi

kích thước của nó. Nếu tôi thả nó ở đây, 
tôi có thể điều chỉnh

những nút bấm này tùy ý. Vậy là, bây giờ
chúng ta

đã có hai nút bấm "Setup" và "Go".

Chúng màu đỏ vì không có

đoạn code nào gắn với chúng.

Hiện giờ, sẽ không có gì xảy ra

khi ta click vào chúng, nên tôi sẽ

phải viết code. Bây giờ, hãy

viết code cho

các nút bấm "Setup" và "Go".

Để làm việc đó, chúng ta sẽ chuyển qua tab "Code" và

bắt đầu lập trình. Việc đầu tiên chúng ta cần làm

là viết code cho "Setup".

Mục tiêu của chúng ta khi viết code cho
nút "Setup"

là khi nút này được click,

ta sẽ xóa tất cả (clear all), ở đây 
"clear all" được hiểu là một câu lệnh

sẽ xóa sạch toàn bộ thế giới hoạt động

của loài kiến mà chúng ta đang quan sát,
nó sẽ

xóa toàn bộ những gì còn sót lại

từ lần chạy trước. Chúng ta sẽ khởi động
lại

bộ đếm thời gian, tức là ta sẽ đặt đồng hồ
(tick)

hay nói cách khác là đặt mốc thời gian
về 0.

Bây giờ chúng ta sẽ tạo ra một chú kiến.

Tất cả các tác nhân trong NetLogo đều được
gọi là turtle (rùa).

Nó bắt nguồn từ một nguyên do lịch sử,

trong ngôn ngữ đầu tiên 
- Logo - là nền tảng

để phát triển NetLogo sau này, tất cả 
tác nhân đều

là rùa. Trong Logo bạn chỉ có một con rùa.

Bây giờ thì bạn có thể có

rất nhiều rùa. Bây giờ ta sẽ gọi lệnh

"tạo rùa"(create turtle). 
Ta sẽ chỉ ra ta cần

bao nhiêu rùa. Cho bài thực hành, ta chỉ

cần một chú rùa là đủ.

Vậy là, ta đã tạo ra một chú rùa và

sau đó ta sẽ yêu cầu chú

làm vài việc.

Gõ "ask turtle" và đưa danh sách 
công việc. Chúng ta sẽ

đặt hình dáng của chú rùa thành "bug";
đó là

hình dạng của kiến trong NetLogo. Ta sẽ

đặt kích thước là 3. Kích cỡ đó là đủ

trong NetLogo để ta có thể nhìn được. 
Chúng ta

cũng quy định màu của chú rùa là màu đỏ.

Ok, tôi nghĩ thế là đủ

do đó tôi gõ "End" để kết thúc đoạn code.

Nút "check" (kiểm tra) ở đây sẽ kiểm tra

đoạn code để tìm lỗi. Click vào đó, và

nó cho ta biết là có một lỗi, và nó cũng
cho ta biết

lỗi nằm ở đâu, và tôi nhận ra rằng

tôi nên gõ "ask turtles".

Tôi đã gõ thiếu ký tự "s". Lý do là vì

NetLogo giả định rằng có một quần thể

rùa hay tác nhân và

bất cứ khi nào bạn yêu cầu việc gì đó,
yêu cầu đó dành cho

toàn bộ quần thể. Chúng ta chỉ có một

chú rùa, nhưng sau này chúng ta sẽ

yêu cầu toàn bộ rùa ta có. 
Kiểm tra đoạn code lần nữa.

Chương trình đưa ta quay về giao diện
thông báo

tất cả đều ổn, và bây giờ hãy

click vào "Setup", và chúng ta sẽ thấy
chú kiến, ngay chính giữa

màn hình. Nút "Go" vẫn màu đỏ

bởi vì ta chưa viết code.

Giờ hãy viết code cho nút Go.

Quay trở lại code "Tab".

Chúng ta gõ "to go" và "ask turtles"

để làm một số việc. Đầu tiên, chúng ta
yêu cầu chúng

xoay thân thể sang phải 30 độ,

sau đó chúng ta yêu cầu chúng tiến

về phía trước 4 bước bằng dòng lệnh
"forward 4", sau đó

chúng ta tăng bộ đếm thời gian thêm 1,

đó là tác dụng của câu lệnh "tick",

vậy là chúng ta đã reset thời gian về 0,
và rồi

dùng "tick" để tăng thời gian

lên 1 mỗi lần chúng ta thực hiện

đoạn code và cuối cùng chúng ta kết thúc
bằng câu lệnh "end".

Hãy quay trở lại giao diện, và click "Go".

Chúng ta có thể thấy chú rùa quay phải

30 độ và sau đó đi về phía trước

4 bước. Ta tiếp tục nhấn nút "Go"

thêm nhiều lần nữa, và chú rùa

sẽ đi thành vòng tròn. Tôi muốn chú rùa

di chuyển mãi mãi mà không cần

phải nhấn "Go" liên tục

và tôi có thể làm việc đó bằng cách click
chuột phải lên

"Go", chọn "Edit", và chúng ta sẽ thấy lựa chọn

"forever" (vĩnh viễn), mà tôi có thể chọn,

có nghĩa là nút "Go" sẽ được nhấn tự động

mãi mãi, vậy làm thôi.

Nếu tôi làm chương trình chậm lại
một chút, bạn có thể

thấy chú kiến tự động đi

thành vòng tròn, và tôi click "Go" để

dừng lại. Tôi có thể click "Go" để

chạy lại. Nếu tôi muốn chạy từ đầu, tôi

click "Setup". Chú kiến sẽ bắt đầu ở
vị trí cũ,

ở giữa cửa sổ, nhưng định hướng khác nhau

ở các lần chạy khác nhau. Lý do là vì

chú kiến được đặt ở chính giữa, nhưng chú

hướng ngẫu nhiên mỗi lần chạy chương trình

Chúng ta có thể lưu chương trình lại, bằng cách

chọn File -> Save As. Tôi sẽ lưu

với tên Ant1.

Bạn có thể thấy nó ở trên desktop,
Ant1.logo.

Bây giờ chúng ta có thể vào menu của 
Netlogo

và chọn thoát chương trình.

Nếu tôi muốn khởi động lại, tôi chỉ cần

click đúp vào nó. NetLogo sẽ được bật lên

và load mô hình của chúng ta.

Chỉ có một điều không ổn:

chương trình của ta thật chán.

Chú kiến chỉ làm một việc là đi vòng

tròn, nên hãy làm gì đó thú vị hơn.

Tôi có thể vào phần code,

và bổ sung một câu lệnh đơn giản,

Thay vì xoay phải 30 độ, ta sẽ

thêm vào từ khóa "random", và bây giờ
chú kiến

sẽ chọn một số ngẫu nhiên giữa 0 và

30 - 1, và xoay phải theo góc

ngẫu nhiên đó. Chúng ta có thể làm 
tương tự

ở đây, ta có thể làm chú kiến di chuyển
về phía trước

một số bước ngẫu nhiên.

Hãy quay lại giao diện, ta click

vào "Setup" và "Go", và bây giờ ta
có thể thấy

hoạt động của chú kiến thú vị hơn
một chút.

Bạn có thể nhận ra rằng chú kiến có thể

đi xuyên tường ở đây và xuất hiện trở lại

ở phía đối diện. Trong khi bức tường thì

vây bọc. Trông có vẻ hơi

lạ nhỉ. Tôi có thể click chuột phải vào
vùng màu đen,

chọn "Edit". Có rất nhiều

thông tin ở đây về kiến tạo

thế giới của chú kiến. Số lượng "patch"
(miếng vá), là hệ thống lưới

để chia thế giới.

Bỏ chọn chúng, click "Apply", "OK"

Hãy xem điều gì sẽ xảy ra. Bây giờ, khi

chú kiến húc vào tường, chú sẽ tắc

ở đó, cho tới khi chú quay sang hướng khác

Chú kiến của chúng ta vẫn chỉ biết
quay sang phải.

Hãy viết code để cho chú kiến chọn một

hướng bất kỳ quay phải hoặc

quay trái. Bản chất là tung đồng xu

để quyết định xem chú kiến sẽ quay

phải hay trái. Tôi sẽ lập trình

đoạn code "tung đồng xu" bây giờ.

Tôi gõ "to-report" "coin-flip",

"to-report" không giống với chỉ thị
(procedure) "to",

"to-report" trả về 1 giá trị, ở đây nó sẽ

trả về true (đúng) hay false (sai).
Ta viết

"report random 2 = 0"

"end"

Câu lệnh "random 2" có nghĩa gì?

"random" trả về 1 số ngẫu nhiên nằm giữa

0 và ( 2 - 1),

nên một nửa số lần nó sẽ trả về 0

và nửa còn lại sẽ trả về 1, ngẫu nhiên.

Nếu nó ngẫu nhiên trả về 0, 
câu lệnh sẽ trả về giá trị true

ngược lại thì sẽ trả về giá trị

false. Chúng ta có thể dùng giá trị này,

bằng câu lệnh "if else" coin-flip,

có nghĩa là nếu "coin-flip" trả về true

thực hiện điều đầu tiên tôi đặt trong

dấu ngoặc, ngược lại nếu là false,

thực hiện điều thứ hai

trong dấu ngoặc, "left random 30".
(quay trái ngẫu nhiên từ 0 tới 29 độ).

Mỗi lần chúng ta chạy chỉ thị Go, nó sẽ

ngẫu nhiên chọn quay

phải hay trái. Bây giờ hãy xem nó

hoạt động. Click "Setup" rồi "Go".

Bạn có thể thấy chú kiến quay

các hướng khác nhau,

Vấn đề duy nhất là

nó thường xuyên đụng tường.

Ta có thể cải tiến bằng cách đổi 
giá trị 30 thành 60

Ta sẽ có một góc quay lớn hơn, có nghĩa
mỗi lần quay chú kiến có thể quay rộng hơn

Trông có vẻ tốt hơn. Bất cứ khi nào bạn

viết một chương trình, luôn là việc tốt
khi viết

comment (chú thích). Comments bị máy tính

bỏ qua,

nhưng chúng rất tốt để giúp
người khác

đọc hiểu code. Trong NetLogo, comment là

đoạn ký tự phía sau dấu chấm phẩy(;).
Tôi có thể viết

bất cứ thứ gì tôi muốn và máy tính sẽ

bỏ qua. Giờ hãy viết "trả về ngẫu nhiên
giá trị

true hoặc false", chính là nhiệm vụ của
đoạn code,

Ở đây chúng ta có thể viết

"nếu coin-flip trả về true, quay phải,

nếu không quay trái"

Thế là bạn đã có một ghi chú, có thể

cho chính bạn, hoặc cho những người khác
đọc

code của bạn. Cực kỳ hữu ích nếu bạn có

một chương trình phức tạp. Đặc biệt, nếu

bạn trở lại với đoạn code sau vài ngày.

Comments là một điều hết sức cốt lõi, 
cho dù

không ai đọc code của bạn.

Bây giờ chúng ta sẽ lưu mô hình.

Đầu tiên, tôi gán nhãn cho nó.

Nó chỉ mang tính thẩm mỹ, tôi vào menu

Interface và chọn Node, tôi sẽ viết

ở đây một đoạn ký tự ngắn

nói rằng tên của mô hình là Ant1.

Hãy làm cho các ký tự to hơn, 18,

và sau đó tôi có thể chọn và di chuyển
chúng

xuống một chút, căn giữa, làm mọi điều

tôi thích để khiến chúng đẹp hơn,

click "Save", và mô hình đã được lưu.

Tôi chỉ muốn nhắc lại là mục đích của việc

dạy NetLogo là cho bạn một khái niệm

mọi thứ hoạt động thế nào. Chúng ta sẽ

dùng nhiều mô hình NetLogo trong

khóa học. Ta sẽ không phải lập trình

quá nhiều. Tôi chỉ muốn cho các bạn
hình dung

cách thức hoạt động. Bạn có thể chỉnh sửa

một chút chương trình chúng ta đã viết. Nếu bạn

có khả năng, bạn có thể thử viết một

chương trình của bạn. Như là một bài tập,
tôi

mong bạn hãy lập trình lại mô hình Ant1

chính xác như tôi đã làm, sử dụng

cùng tập lệnh, và làm nó chạy.

Sẽ không chấm điểm đâu, nhưng nó sẽ giúp

ích cho bạn. Đừng ngại đặt câu hỏi

trên diễn đàn của sinh viên khi

bạn có thắc mắc. Đó là mục tiêu
của diễn đàn mà.