Şimdi bir çok karmaşık sistem örneği gördük Haydi gördüklerimizin bazılarını özetlemeye çalışalım İlk özellik bir çok defa bahsettiğimiz basit bileşenlerden oluşan karmaşık sistemler genellikle faktör olarak isimlendirilirler Onlar bütün olarak sisteme göre basittir Diğer ortak özellik sistemin bileşenlerinin lineer olmayan şekilde etkileşmesidir. lineer olmayan teriminin ne anlama geldiğini gelecek ünitede konuşacağız fakat çok gayri resmi olarak anlamı bileşenler öyle bir yolla etkileşirler ki bütün aktivitelerini sadece toplayamazsınız ve bu yüzden bütün sistemin ne yaptığını elde edemezsiniz Halk arasında, bütün tek tek parçaların toplamından daha çok diyebiliriz. Lineer olmayanın ne anlama geldiği gerçekten budur. Bundan daha sonra bahsedeceğiz. Ayrıca baktığımız sistemlerde bileşenler hiç bir merkezi yöneticiyle kontrol edilmiyordu. karıncalar ya da bağışıklık sistemi ya da ekonomimiz ya da diger örneklerden hiç birinde merkezi bir kontrol yoktu. Onun yerine, sistemin kendini merkezi olmayan bir yolla organize edebildiğini gördük Sonuç olarak, bütün karmaşık sistemlerde önemli olan kilit kavram Gelişen davranış denen konsepttir. Gelişen terimi burada sistemin özelliklerini kastediyor bu kolaylıkla bağımsız bileşenlerden ya da küçük bir gurup bağımsız bileşenlerden anlaşılamaz bunun yerine bütün sistemin ortak çıktısıdır ve birbirinden ayrı düzey yerine sistem düzeyinde anlaşılmalıdır. Gelişen davranış çeşitlerine bazı örnekler verelim konuşuyorum İlkine hierarşik organizasyon denebilir. Bu biyolojik organizmalar gibi şeyleri kasteder, hierarşik yapısı olan hücrelerden, organlardan vücüdü kaplayan sistemlerden bütün vücüda ve kolonilere ve toplumlara kadar değişir İlk olarak büyle hierarşiler nasıl ortaya çıkar, ve farklı düzeyler nasıl etkileşir, gibi sorular karmaşık sistemler alanı için önemlidir. Bu kursta farklı tipte hierarşi örnekleri göreceğiz Farklı tip bir gelişen davranış bilgi işlemedir. sistem bir bütün olarak çevresinden bilgi kazanır ve aynı zamanda kendi durumunda da ve bu bilgiyi kullanarak bir bütün olarak gerçekleştireceği eylemler hakkında kararlar verir Bileşenler tek başına bilgi kazanmaz ya da karar vermez. Bu çeşit bilgi işleme sadece bütün olarak sistem düzeyinde yapılabilir. karınca kolonileri, bağışıklık sistemi ve benzeri karmaşık sistemlerin nasıl bütün sistemin sağlığına toplu olarak bilgiyi farkedebildiği ve kullanbildiğini göreceğiz Diğer bir gelişen davranış örneği sistemin karmaşık dinamikleri dediğimiz şeydir. Dinamik kelimesi sistemin deseninin uzayda ve zamanda nasıl değiştiğini kasteder. Örneğin, karıncaların yiyecek arama yolları yaptığını görebiliriz Yani, bütün koloni tek bir desen alır bu karmaşık desen karmaşık yollarla zaman içinde değişir. Ham madde fiyatlarını da düşünebilirsiniz Karmaşık ve tahmin edilemez şekilde değişirler Karmaşık dinamiklere sahip olmak göreceğimiz bütün karmaşık sistemlerin özelliğidir. Sonuç olarak bu sistemlerin hepsinde evrim ve öğrenme görüyoruz Bütün bu sistemler; Biyolojik, sosyal ya da teknolojik bir çeşit Darwinci evrim sergiler ve bu evrim genellikle adaptasyon ya da öğrenmeyle sonuçlanır. Bu, sistemlerin hayatta kalmak ya da bazı çevrelerde daha ıyı olmak için kendini geliştirmesidir Bu kursta sıkılıkla buna odaklanacağız.