Nu we een aantal voorbeelden van complexe systemen hebben gezien, kunnen we proberen een aantal eigenschappen daarvan te abstraheren. De eerste eigenschap is er één die ik al een aantal keren heb genoemd, Complexe systemen bestaan uit simpele componenten, die we vaak 'agents' noemen. Met simpel bedoelen we hier simpel ten opzichte van het systeem als geheel. Een andere gemeenschappelijke eigenschap is dat de componenten van het systeem op en niet-lineaire manier op elkaar inwerken. We zullen in de volgende unit bespreken wat de term 'niet- lineair' betekent. Heel informeel betekent het echter dat de componenten elkaar op een zodanige manier op elkaar inwerken dat je niet door al hun activiteiten op te tellen kunt afleiden wat het gehele systeem doet. In gewone taal zou je kunnen zeggen dat het geheel meer is dan de som van de delen. Dat is wat niet-lineair eigenlijk betekent. Daar komen we nog op terug. We hebben in de voorbeelden ook gezien dat de componenten niet werden bestuurd door enige centrale macht. Er was geen centrale leiding aanwezig bij de mieren of het immuunsysteem, in onze economie of in één van de andere voorbeelden die ik heb laten zien. In plaats daarvan zagen we dat het systeem in staat was zichzelf te organiseren op een gedecentraliseerde manier. Een sleutelbegrip dat belangrijk is binnen alle complexe systemen is het concept van wat we noemen 'emergent behavior'. Het begrip 'emergent' (opkomend) verwijst naar eigenschappen van het systeem die niet eenvoudig kunnen worden begrepen vanuit de individuele componenten of kleine groepen van individuele componenten; maar meer een gezamenlijke uitkomst zijn van het hele systeem en ook eerder moeten worden begrepen op systeemniveau dan op het individuele niveau. Laten we een paar voorbeelden bekijken van het soort 'emergent behavior' waar ik op doel. Het eerste voorbeeld zou je 'hiërarchische organisatie' kunnen noemen. Dit verwijst naar dingen als biologische organismen die een hiërarchische structuur hebben variërend van cellen tot organen en lichaamsomvattende systemen, naar het gehele lichaam en zelfs verder tot kolonies en samenleving. Hoe zulke hiërarchieën allereerst ontstaan en hoe de verschillende niveaus elkaar beinvloeden, zijn belangrijke vragen op het terrein van complexe systemen. In de loop van deze cursus zullen we een aantal voorbeelden zien van verschillende soorten hiërarchieën. Een ander soort 'emergent behavior' is informatieverwerking; daarmee bedoelen we het, door het systeem als een geheel, verkrijgen van informatie vanuit zijn omgeving en ook over zijn eigen toestand; en het gebruiken van deze informatie om, als geheel, beslissingen te nemen, over welke acties te ondernemen De componenten verkrijgen deze informatie niet individueel en nemen individueel geen beslissingen. Dit soort informatieverwerking kan alleen maar worden gedaan op het niveau van het systeem als een geheel. We zullen zien hoe complexe systemen als mierenkolonies, het immuunsysteem, etc in staat zijn om collectief informatie waar te nemen en te gebruiken ten dienste van het gehele systeem. Een ander voorbeeld van 'emergent behavior' is wat ik de 'complexe dynamiek' van het systeem noem. Het woord dynamiek verwijst naar hoe het systeem in ruimte en tijd veranderd in zijn patronen. We kunnen bijvoorbeeld mieren voedselpaden zien opbouwen. De hele kolonie vormt dan een soort patroon dat in de loop van de tijd op een complexe manier veranderd. Je zou ook kunnen denken aan aandelenprijzen die op een gecompliceerde en onvoorspelbare manier veranderen. Het bezitten van een complexe dynamiek is een eigenschap van alle complexe systemen die we zullen gaan bekijken. Tenslotte zien we in al deze systemen evolutie en het vermogen om te leren. Al deze systemen, of ze nou biologisch, sociaal of technologisch zijn, vertonen een bepaalde manier van evolutie in de Darwinistische betekenis. en deze evolutie resulteert vaak in aanpassing of leervermogen. Dat wil zeggen dat systemen zichzelf verbeteren om te overleven of om beter te functioneren in een bepaalde omgeving. Dit is iets waarop we ons in deze cursus nog vaak zullen focussen.